The end of the fairytales
Μια φορά και έναν καιρό... Γνωστή φράση, ε; Σου φέρνει όμορφες αναμνήσεις με εσένα παιδάκι, συνήθως φορώντας μιαν απαίσια πιτζάμα στο κρεβάτι και τη μαμά ή τη γιαγιά στο προσκεφάλι καθισμένη να σου λέει ιστορίες. Όμορφες ιστορίες. Ιστορίες με ωραίες πριγκίπισσες, μαγεμένους πρίγκιπες, άλογα, ξωτικά, νεράιδες και ό,τι άλλο εξωπραγματικό και μαγικό. Παραμύθια. Τα παραμύθια είναι οι ιστορίες που συνήθως μας έκαναν να ονειρευτούμε, να χαρούμε ή, πιο πρακτικά, να κοιμηθούμε και να φάμε, εγώ πάντως την γκάνιαζα τη μάνα μου να μου λέει παραμύθια για να τα φάω τα έρμα τα ρεβίθια. Τα παραμύθια ήταν και είναι ιστορίες αγάπης, αληθινής αγάπης, όπως χαρακτηριστικά λένε. Όμορφα πριγκιπόπουλα τρέχουν με τα λευκά τους άλογα, σκαρφαλώνουν σε απρόσιτους πύργους και σώζουν όμορφες πριγκίπισσες από τέρατα. Σε άλλα, πάλι, ο μαγεμένος πρίγκιπας περιμένει το φιλί της «αληθινής αγάπης» για να ξαναπάρει την όμορφη, πραγματική μορφή του.
Μεγαλώνοντας λοιπόν με παραμύθια σού καλλιεργείται η ιδέα ότι έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα και στη ζωή. Ότι θα βρεις τον έρωτα στα μάτια ενός γοητευτικού πρίγκιπα, ότι θα σε σώσει και θα ζήσετε καλά και ευτυχισμένοι πέρα από τα καθημερινά προβλήματα της ζωής. Γιατί κανένα παραμύθι δεν αναφέρει τη σκατά ψυχολογία μιας πριγκίπισσας με δυο παιδιά και έναν άντρα, ο οποίος μετά από δεκαπέντε χρόνια γάμου την παραμελεί. Κανένα παραμύθι δεν αναφέρει την αγωνία του πρίγκιπα όταν στα σαράντα του βρίσκεται άνεργος. Και εδώ θα μου πεις «μα είναι παραμύθια, είναι για παιδιά». Ναι! Είναι για παιδιά που κάποια στιγμή θα γίνουν ενήλικες. Είναι για παιδιά που σε λίγα χρόνια θα κληθούν να αντιληφθούν ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ότι δεν έρχεται κανείς να τους σώσει, ότι η κακιά μητριά δεν πεθαίνει τόσο εύκολα. Ναι, είναι για παιδιά. Για παιδιά που, όπως και εμείς μεγαλώνοντας, θα αναρωτιούνται μήπως φταίνε αυτά και δεν έρχεται η καλή νεράιδα. Για παιδιά που θα πιστεύουν ότι με το πρώτο φιλί θα βρουν την αγάπη. Για παιδιά που θα μεγαλώσουν και θα ρωτήσουν: «Πού είναι τα παραμύθια που μου τάξατε;».
Και φτάνεις στα είκοσι τέσσερά σου και αναρωτιέσαι τι ακριβώς νοήματα σου περνούσαν οι όμορφες ιστορίες που με αγωνία αποζητούσες να ακούσεις ξανά και ξανά. Πάντως, όχι τα σωστά. Όχι τα νοήματα που θα έπρεπε να πάρεις από παιδί για να γίνει λίγο πιο εύκολος αυτός ο κόσμος. Όχι, στα παραμύθια δε λένε πόσο μπορεί να πονέσεις σε αυτή την, πολλές φορές, αέναη αναζήτηση της «αληθινής αγάπης». Κανένα παραμύθι δε σου διδάσκει πώς μπορείς να συμβιβαστείς με κάτι λιγότερο από ένα γυάλινο γοβάκι. Αφού ακόμα και η Σταχτοπούτα, μια ξεπεσμένη γόνος καλής οικογένειας και μετέπειτα καπνοδοκαθαρίστρια, άξιζε ένα γυάλινο γοβάκι, εσύ θα αρκεστείς στο σταράκι; Ποτέ! Θα περιμένεις μέχρι να έρθει ο πρίγκιπας. Ο πρίγκιπάς σου! Κούκλα, σου έχω νέα. Τζάμπα περιμένεις. Δεν πρόκειται να εμφανιστεί ούτε ο πρίγκιπας ούτε η νεράιδα-νονά που θα μεταμορφώσει το κινέζικο φουστανάκι σου σε φόρεμα υψηλής ραπτικής.
Ό,τι σου μάθαιναν λοιπόν τόσα χρόνια από την εξιστόρηση όλων αυτών ξέχνα το. Καμιά νεράιδα δε θα σε κάνει από Κουασιμόδο «prince charming», και, αν το κάνει κάποιος, τότε σίγουρα θα πρέπει να τα σκάσεις χοντρά. Οι πριγκίπισσες δε θα ξυπνήσουν όσα φιλιά και να τους δώσεις. Όσο για τους πρίγκιπες, όσοι απέμειναν παντρεύονται την αδελφή μιας «Πίπα». Οπότε μην ξεροσταλιάζεις σε κανέναν πύργο με το μαλλί στο χέρι περιμένοντας να φωνάξει κάποιος «ρίξε τα χρυσά μαλλιά σου». Όσο για τα φιλιά, να είσαι φειδωλή. Μην πιστέψεις ότι με ένα φιλί ο βλεννώδης άνουρος ‒έλα, το βάτραχο εννοώ‒ θα μεταμορφωθεί στον ψηλό, γοητευτικό πρίγκιπα που θα σε «κάνει βασίλισσα». Το πιθανότερο είναι να γίνεις και εσύ βάτραχος…
Τι θα κρατήσει, λοιπόν, τη μαγεία ζωντανή; Από πού θα αντλήσουμε δύναμη και ελπίδα για να συνεχίσουμε; Τώρα που λόγω ηλικίας και εμπειριών όλος αυτός ο κόσμος καταρρέει, πού θα βρούμε παρηγοριά; Νομίζω στον εαυτό μας. Ναι! Αυτός και πάλι θα μας δώσει τη λύση. Αυτός θα υποκινήσει όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς για να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας, ίσως και με κάποια μικρή βοήθεια. Θα πάρουμε τα παραμύθια, τη μοίρα και τη ζωή μας στα χέρια μας! Αρκετά περιμέναμε να μας σώσουν, να μας ελευθερώσουν, να μας λύσουν τα μάγια.
Ας σκοτώσουμε τους δράκους μας και ας δώσουμε ένα καλό μάθημα στη σκρόφα την κακιά μάγισσα. Να ξέρεις ότι πιθανότατα δε θα μπορέσουμε να τη σκοτώσουμε, αλλά μπορούμε να της προκαλέσουμε σοβαρούς τραυματισμούς. Εξάλλου είναι προτιμότερο, φαντάζομαι και πιο σημαντικό, να το κάνουμε μόνοι μας. Ναι! Ας ψάξουμε πώς μπορούμε να λύσουμε μόνοι μας τα μάγια, όχι μόνο γιατί δε θα το κάνει κανείς για μας, αλλά γιατί θα σημαίνει περισσότερα. Ας κατέβουμε από τους θρόνους μας. Έφτασε ο καιρός να αποδράσουμε από τους πύργους και τις φυλακές όπου μας έχουν βάλει ή όπου μπήκαμε οικειοθελώς και να βγούμε «εκεί έξω». Είναι όμορφα, και σίγουρα θα τύχουν σε όλους μας ωραίες περιπέτειες.
Και αν όλα αυτά τα ακούς πολύ απαισιόδοξα και δυσοίωνα, έχω να σου προτείνω κάτι καλύτερο. Φτιάξε το δικό σου παραμύθι. Ήρθε η εποχή να φτιάξουμε άλλα παραμύθια. Καινούρια! Παραμύθια χωρίς παλάτια και κακές μάγισσες. Παραμύθια που θα λένε για τις δυσκολίες των παραμυθιών. Παραμύθια με κλάματα, κλάματα αληθινά, κλάματα πόνου. Παραμύθια με μεθύσια και ρεζιλίκια. Παραμύθια με ξεπέτες και ψεύτικες αγάπες. Παραμύθια με καθημερινές κοπέλες που προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα σε δουλειά και προσωπική ζωή. Παραμύθια με ιδιωτικούς υπαλλήλους των 600 ευρώ, που προσπαθούν να επιβιώσουν. Παραμύθια με έρωτες που πέρασαν δυσκολίες σε δυαράκι πολυκατοικίας του ’60. Παραμύθια με όμορφες βόλτες στην πόλη με το Σκαραβαίο. Παραμύθια με αγάπες που δεν ευδοκίμησαν. Παραμύθια με φίλους και εχθρούς. Παραμύθια με ομορφιά και ασχήμια, με χαρά και λύπη. Παραμύθια με αγάπες και φιλίες, που μοιάζουν παραμυθένιες. Παραμύθια που θα μιλάνε για τη ζωή σου, τη ζωή μου και τη ζωή άλλων υπαρκτών προσώπων.
Παραμύθια με σένα και μένα μέσα. Θα μου πεις «αυτά δε θα είναι παραμύθια!», κι όμως είναι! Για κάποιους εκεί έξω έχεις την τέλεια ζωή, έχεις μια παραμυθένια ζωή. Η ρουτίνα, η καθημερινότητα, το άγχος, ο μαλάκας προϊστάμενος σε έχουν κάνει να μην το αντιλαμβάνεσαι. Σκέψου, αναλογίσου πόσα συναισθήματα έχεις νιώσει, πόσες χαρές, πόσες λύπες, πόσα δυνατά γέλια χαράς ‒ ξέρεις, από αυτά που κάνουν τους γύρω σου να σε κοιτάνε. Πόσοι φίλοι σε αγάπησαν, πόσοι σε πρόδωσαν, πόσα σου έμαθαν όλα αυτά. Αναπόλησε πόσοι έρωτες σε έκαναν να χαμογελάσεις και να λάμπεις και πόσοι σε έκαναν να μεθοκοπάς επί μήνες για να ξεχάσεις. Σκέψου, σκέψου και ξανάνιωσέ τα. Και είμαι σίγουρος ότι ένα ωστικό κύμα συναισθημάτων θα σε διαπεράσει. Τώρα, απάντησέ μου ειλικρινά, απάντησε στον εαυτό σου ειλικρινά, νιώθεις ή όχι ότι η ζωή σου είναι παραμυθένια;
Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς... Αληθινά!
it was a walk in my shoes...
Σταύρος Ιωάννου
Μεγαλώνοντας λοιπόν με παραμύθια σού καλλιεργείται η ιδέα ότι έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα και στη ζωή. Ότι θα βρεις τον έρωτα στα μάτια ενός γοητευτικού πρίγκιπα, ότι θα σε σώσει και θα ζήσετε καλά και ευτυχισμένοι πέρα από τα καθημερινά προβλήματα της ζωής. Γιατί κανένα παραμύθι δεν αναφέρει τη σκατά ψυχολογία μιας πριγκίπισσας με δυο παιδιά και έναν άντρα, ο οποίος μετά από δεκαπέντε χρόνια γάμου την παραμελεί. Κανένα παραμύθι δεν αναφέρει την αγωνία του πρίγκιπα όταν στα σαράντα του βρίσκεται άνεργος. Και εδώ θα μου πεις «μα είναι παραμύθια, είναι για παιδιά». Ναι! Είναι για παιδιά που κάποια στιγμή θα γίνουν ενήλικες. Είναι για παιδιά που σε λίγα χρόνια θα κληθούν να αντιληφθούν ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ότι δεν έρχεται κανείς να τους σώσει, ότι η κακιά μητριά δεν πεθαίνει τόσο εύκολα. Ναι, είναι για παιδιά. Για παιδιά που, όπως και εμείς μεγαλώνοντας, θα αναρωτιούνται μήπως φταίνε αυτά και δεν έρχεται η καλή νεράιδα. Για παιδιά που θα πιστεύουν ότι με το πρώτο φιλί θα βρουν την αγάπη. Για παιδιά που θα μεγαλώσουν και θα ρωτήσουν: «Πού είναι τα παραμύθια που μου τάξατε;».
Και φτάνεις στα είκοσι τέσσερά σου και αναρωτιέσαι τι ακριβώς νοήματα σου περνούσαν οι όμορφες ιστορίες που με αγωνία αποζητούσες να ακούσεις ξανά και ξανά. Πάντως, όχι τα σωστά. Όχι τα νοήματα που θα έπρεπε να πάρεις από παιδί για να γίνει λίγο πιο εύκολος αυτός ο κόσμος. Όχι, στα παραμύθια δε λένε πόσο μπορεί να πονέσεις σε αυτή την, πολλές φορές, αέναη αναζήτηση της «αληθινής αγάπης». Κανένα παραμύθι δε σου διδάσκει πώς μπορείς να συμβιβαστείς με κάτι λιγότερο από ένα γυάλινο γοβάκι. Αφού ακόμα και η Σταχτοπούτα, μια ξεπεσμένη γόνος καλής οικογένειας και μετέπειτα καπνοδοκαθαρίστρια, άξιζε ένα γυάλινο γοβάκι, εσύ θα αρκεστείς στο σταράκι; Ποτέ! Θα περιμένεις μέχρι να έρθει ο πρίγκιπας. Ο πρίγκιπάς σου! Κούκλα, σου έχω νέα. Τζάμπα περιμένεις. Δεν πρόκειται να εμφανιστεί ούτε ο πρίγκιπας ούτε η νεράιδα-νονά που θα μεταμορφώσει το κινέζικο φουστανάκι σου σε φόρεμα υψηλής ραπτικής.
Ό,τι σου μάθαιναν λοιπόν τόσα χρόνια από την εξιστόρηση όλων αυτών ξέχνα το. Καμιά νεράιδα δε θα σε κάνει από Κουασιμόδο «prince charming», και, αν το κάνει κάποιος, τότε σίγουρα θα πρέπει να τα σκάσεις χοντρά. Οι πριγκίπισσες δε θα ξυπνήσουν όσα φιλιά και να τους δώσεις. Όσο για τους πρίγκιπες, όσοι απέμειναν παντρεύονται την αδελφή μιας «Πίπα». Οπότε μην ξεροσταλιάζεις σε κανέναν πύργο με το μαλλί στο χέρι περιμένοντας να φωνάξει κάποιος «ρίξε τα χρυσά μαλλιά σου». Όσο για τα φιλιά, να είσαι φειδωλή. Μην πιστέψεις ότι με ένα φιλί ο βλεννώδης άνουρος ‒έλα, το βάτραχο εννοώ‒ θα μεταμορφωθεί στον ψηλό, γοητευτικό πρίγκιπα που θα σε «κάνει βασίλισσα». Το πιθανότερο είναι να γίνεις και εσύ βάτραχος…
Τι θα κρατήσει, λοιπόν, τη μαγεία ζωντανή; Από πού θα αντλήσουμε δύναμη και ελπίδα για να συνεχίσουμε; Τώρα που λόγω ηλικίας και εμπειριών όλος αυτός ο κόσμος καταρρέει, πού θα βρούμε παρηγοριά; Νομίζω στον εαυτό μας. Ναι! Αυτός και πάλι θα μας δώσει τη λύση. Αυτός θα υποκινήσει όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς για να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας, ίσως και με κάποια μικρή βοήθεια. Θα πάρουμε τα παραμύθια, τη μοίρα και τη ζωή μας στα χέρια μας! Αρκετά περιμέναμε να μας σώσουν, να μας ελευθερώσουν, να μας λύσουν τα μάγια.
Ας σκοτώσουμε τους δράκους μας και ας δώσουμε ένα καλό μάθημα στη σκρόφα την κακιά μάγισσα. Να ξέρεις ότι πιθανότατα δε θα μπορέσουμε να τη σκοτώσουμε, αλλά μπορούμε να της προκαλέσουμε σοβαρούς τραυματισμούς. Εξάλλου είναι προτιμότερο, φαντάζομαι και πιο σημαντικό, να το κάνουμε μόνοι μας. Ναι! Ας ψάξουμε πώς μπορούμε να λύσουμε μόνοι μας τα μάγια, όχι μόνο γιατί δε θα το κάνει κανείς για μας, αλλά γιατί θα σημαίνει περισσότερα. Ας κατέβουμε από τους θρόνους μας. Έφτασε ο καιρός να αποδράσουμε από τους πύργους και τις φυλακές όπου μας έχουν βάλει ή όπου μπήκαμε οικειοθελώς και να βγούμε «εκεί έξω». Είναι όμορφα, και σίγουρα θα τύχουν σε όλους μας ωραίες περιπέτειες.
Και αν όλα αυτά τα ακούς πολύ απαισιόδοξα και δυσοίωνα, έχω να σου προτείνω κάτι καλύτερο. Φτιάξε το δικό σου παραμύθι. Ήρθε η εποχή να φτιάξουμε άλλα παραμύθια. Καινούρια! Παραμύθια χωρίς παλάτια και κακές μάγισσες. Παραμύθια που θα λένε για τις δυσκολίες των παραμυθιών. Παραμύθια με κλάματα, κλάματα αληθινά, κλάματα πόνου. Παραμύθια με μεθύσια και ρεζιλίκια. Παραμύθια με ξεπέτες και ψεύτικες αγάπες. Παραμύθια με καθημερινές κοπέλες που προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα σε δουλειά και προσωπική ζωή. Παραμύθια με ιδιωτικούς υπαλλήλους των 600 ευρώ, που προσπαθούν να επιβιώσουν. Παραμύθια με έρωτες που πέρασαν δυσκολίες σε δυαράκι πολυκατοικίας του ’60. Παραμύθια με όμορφες βόλτες στην πόλη με το Σκαραβαίο. Παραμύθια με αγάπες που δεν ευδοκίμησαν. Παραμύθια με φίλους και εχθρούς. Παραμύθια με ομορφιά και ασχήμια, με χαρά και λύπη. Παραμύθια με αγάπες και φιλίες, που μοιάζουν παραμυθένιες. Παραμύθια που θα μιλάνε για τη ζωή σου, τη ζωή μου και τη ζωή άλλων υπαρκτών προσώπων.
Παραμύθια με σένα και μένα μέσα. Θα μου πεις «αυτά δε θα είναι παραμύθια!», κι όμως είναι! Για κάποιους εκεί έξω έχεις την τέλεια ζωή, έχεις μια παραμυθένια ζωή. Η ρουτίνα, η καθημερινότητα, το άγχος, ο μαλάκας προϊστάμενος σε έχουν κάνει να μην το αντιλαμβάνεσαι. Σκέψου, αναλογίσου πόσα συναισθήματα έχεις νιώσει, πόσες χαρές, πόσες λύπες, πόσα δυνατά γέλια χαράς ‒ ξέρεις, από αυτά που κάνουν τους γύρω σου να σε κοιτάνε. Πόσοι φίλοι σε αγάπησαν, πόσοι σε πρόδωσαν, πόσα σου έμαθαν όλα αυτά. Αναπόλησε πόσοι έρωτες σε έκαναν να χαμογελάσεις και να λάμπεις και πόσοι σε έκαναν να μεθοκοπάς επί μήνες για να ξεχάσεις. Σκέψου, σκέψου και ξανάνιωσέ τα. Και είμαι σίγουρος ότι ένα ωστικό κύμα συναισθημάτων θα σε διαπεράσει. Τώρα, απάντησέ μου ειλικρινά, απάντησε στον εαυτό σου ειλικρινά, νιώθεις ή όχι ότι η ζωή σου είναι παραμυθένια;
Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς... Αληθινά!
it was a walk in my shoes...
Σταύρος Ιωάννου